Ο Ιδρυτής του Ιερού Ναού Αγίου Απ. Θωμά Κονταριώτισσας

π. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

ΣΑΒΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ

(1870-1943)

Από τον κ. Πέτρο Ζωγραφόπουλο - Νάουσα. Εγγονός του π. Αθανάσιο Σαββατόπουλο.

Ο βίος και η πολιτεία του κάθε ανθρώπου είναι αυτό που τελικά τον κρίνει, αλλά και μας κρίνει.

Κι αν ο άνθρωπος αυτός είναι και λύχνος, που το φως του φωτίζει, χωρίς δισταγμούς και διλήμματα, χωρίς να τρεμοσβήνει κι όταν ακόμη οι βοριάδες της προσφυγιάς και του θανάτου το κτυπούν, τότε μιλάμε για έναν αυθεντικό και αληθινό άνθρωπο, αφού η αρετή του είναι δοκι­μασμένη.

Για έναν τέτοιο λύχνο, που διατηρήθηκε άσβεστος σε χρόνια δύσκολα θα σας μιλήσω.

Γιατί η εποχή μας έχει ανάγκη από πρότυπα, από ανιδιοτελείς ηγέτες, από αληθινούς ποιμέ­νες με πνεύμα θυσίας που να εμπνέουν, να κα­θοδηγούν, να πείθουν, να αγαπούν.

Οι παλιοί πρέπει να τον θυμούνται. Οι νέοι πρέπει να τον γνωρίσουν.

Πρόκειται για τον μακαριστό π. Αθανάσιο Σαββατόπουλο, ιερέα στο ναό της Παναγίας, την ζωή του οποίου μας διηγήθηκε ο πλέον αρ­μοδιότερος γι' αυτό το σκοπό: ο γιος του, ο κύ­ριος Χρυσόστομος· που μαζί με την ευγενέστα­τη σύζυγο του κ. Αννίκα, μας πρόσφεραν ότι πολυτιμότερο απ' το θησαύρισμα της μνήμης και της καρδιάς τους. Τους ευχαριστούμε.

Ο π. Αθανάσιος Σαββατόπουλος γεννήθηκε στο Άνω Νεοχώριο Χιλής της επαρχίας Χαλκηδόνος το 1870, σε μια εποχή γενικών και επικίν­δυνων ανακατατάξεων, τόσο στο χώρο της Βαλ­κανικής, ιδιαίτερα, όμως, στο χώρο της Τουρκικής επικυριαρχίας (βλέπε συρρίκνωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γέννηση Κεμαλικού κινήματος).

Από μικρός ο Αθανάσιος αγάπησε την Εκ­κλησία και για να την υπηρετήσει, επιδόθηκε στα γράμματα και στην εκκλησιαστική μουσική.

Έτσι, ολοκληρώνοντας τις βασικές του σπουδές στην Αστική Σχολή της Χιλής, τα βήμα­τα του οδηγήθηκαν στη μεγάλη Σχολή του Γέ­νους, στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Εκεί έτυχε σημαντικής θεολογικής μόρφωσης, πα­ράλληλα δε και βυζαντινής μουσικής, αφού εμαθήτευσε παρά τον μεγάλο μουσικοδιδάσκαλο Βιολάκη. Η φωνή του ήτο ανεπανάληπτος. Χα­ρακτηριζόταν δε για το βροντώδες, αλλά και καλλικέλαδο μέλος της. Για τον λόγο αυτό είχε χαρακτηρισθεί ως "υιός της βροντής".

Δεν είχε, όμως, την τύχη να ολοκληρώσει τον εξαετή κύκλο σπουδών, αφού κατά το τέ­ταρτο έτος των σπουδών του η. Σχολή διέκοψε τη λειτουργία της εξαιτίας ενός φοβερού σει­σμού κατά τον οποίον κατέρρευσε μια ολόκληρη πτέρυγα (γύρω στο 1891 - 92).

Έστω και 4ετής ο Αθανάσιος, για τα δεδομένα της εποχής του είχε αξιόλογη μόρφωση, αφού η εκπαίδευση στον ελλαδικό χώρο συνή­θως και όπου επιτρεπόταν, δεν ξεπερνούσε την δημοτική.

Έτσι η μόρφωση αυτή του έδινε το δικαίωμα, αλλά και την χρυσή ευκαιρία να εργασθεί ως δι­δάσκαλος, αφού και η ανάγκη για επιβίωση ήταν σε οριακό σημείο.

Εργάσθηκε ως δάσκαλος 18 ολόκληρα χρό­νια σε πολλά Τουρκόφωνα ελληνικά χωριά της περιοχής, μεταξύ αυτών και στη Νικομήδεια. Κα­ταλαβαίνει κανείς εδώ το μέγεθος της προσφο­ράς του, τόσο στο χώρο της πίστης, όσο και της ελληνικής γλώσσας και συνείδησης σε εποχές μεγάλης θρησκευτικής και εκπαιδευτικής πε­νίας.

Η κλήση, όμως, του Θεού τον καλούσε να προσφέρει τις υπηρεσίες του από ακόμη μεγα­λύτερη θέση. Αφού οι λύχνοι για να φωτίζουν θερμαίνουν και καθοδηγούν δεν τίθενται "υπό το μόδιον αλλ' επί την λυχνία".

Έτσι, τον Αύγουστο του 1910, χειροτονείται ιερέας "κατ' απόλυτον εκλογήν" από τον τότε. Μητροπολίτη Χαλκηδόνος, τοποθετείται δε εις στον Ιερό Ναό του Αγίου Βασιλείου Νεοχωρίου.

Εντωμεταξύ, μέχρι τότε είχε αποκτήσει τρία κορίτσια: Την Μαρία, την Παναγιώτα και την Μαρία (την τελευταία ορφανή την είχε υιοθετή­σει από κάποια πολύτεκνη οικογένεια), κατ' επι­θυμία του δε και ευχή του Μητροπολίτου, το 1911 απέκτησε και τον υιό, τον κ. Χρυσόστομο.

Τα χρόνια, όμως, ήσαν και δύσκολα και αβέβαια. Το καζάνι των αναταραχών σιγόβραζε από καιρό. Κι αν κάποτε θα ξεχείλιζε, θα ξεχείλιζε πρώτα απ' το Νεοχώρι. Πρώτα - πρώτα γιατί δια­τηρούσε και υποστήριζε υλικά αντάρτικο σώμα εκ τετρακοσίων ανδρών και δεύτερο γιατί με το Κάτω Νεοχώριο και τη Χιλή αποτελούσαν μονα­δικά αμιγώς ελληνικά χωριά και μάλιστα παρα­θαλάσσια.

Το κακό δεν άργησε να έρθει και έτσι το 1917 οδηγήθηκαν στην εξορία στην Κιουτάχεια.

Από εδώ ξεκίνησε κι ο μικρός Γολγοθάς για τους Χηλήτες. Εκατοντάδες των χριστιανών αποδεκατίσθηκαν και από τις κακουχίες. Ιδιαίτε­ρα, όμως, απ' τις αρρώστιες, χολέρα και εξανθη­ματικό πυρετό.

Υπήρξαν μέρες που ο π. Θανάσης έθαβε και 19 ανθρώπους μαζί σε ομαδικό τάφο. Ο ίδιος, όμως, επειδή ήταν και ιερέας, αντιμετωπίσθηκε κατά πολύ χειρότερο τρόπο. Αφού καθημερινά του έβγαζαν τρία δόντια, αφού τον έσερναν από τα γένια και τον πετούσαν στα δημόσια αποχω­ρητήρια για καθαριότητα, αφού τον ανάγκαζαν να περνάει σερνόμενος κάτω από σπαθιά (ο άλλος ιερέας ο π. Ιωάννης δεν άντεξε). Τέλος και ο ίδιος αρρώστησε, αλλά κατά θαυματουρ­γικό τρόπο θεραπεύθηκε, αφού δεν είχε ολο­κληρώσει ακόμη το έργο του

Μετά ένα χρόνο εξορίας, επέστρεψαν πάλι στο Νεοχώριο. Γρήγορα, όμως και πάλι το 1919, μετά από 4ωρη μάχη Τούρκων (Κεμαλικών) και Ελλήνων ανταρτών, το χωριό παραδόθηκε στις φλόγες. Τα γυναικόπαιδα, που εγκλωβίσθηκαν μέσα σ' αυτό, ως εκ θαύματος εσώθησαν. Ο ίδιος δε ο π. Θανάσης τραυματίσθηκε με δύο σφαίρες, εκ των οποίων η μία διπλής ενεργείας του εξαφάνισε τους μύες των αριστερών πλευ­ρών και τον άφησε ημιθανή. Αυτή ήταν η δεύτε­ρη φορά που άγγιζε τις θύρες του θανάτου. Αλλά, άλλα ο Θεός κελεύει. Και έτσι ενώ σάπιζε η πληγή του με μοναδικό φάρμακο το ιώδιο, εγ­χειρίζεται χωρίς αναισθητικό και δίνει την σπου­δαιότερη μάχη της ζωής του. Και πάλι ο Θεός του δίνει παράταση.

Αρχίατρος των εκστρατευτικών ελληνικών δυνάμεων τον μεταφέρει στον Ερυθρό Σταυρό στην Κωνσταντινούπολη όπου μετά από τρίμηνη παραμονή αποθεραπείας κατατάσσεται στο Τάγμα των Κρητών ως ιερέας.

Τι να πρωτοεκτιμήσει κανείς και τι να πρωτο­θαυμάσει απ' την ηρωική ελληνική ψυχή του π. Θανάση όμως ο νους του είναι στο ποίμνιο του.

Έτσι όταν ο στρατηγός Γαργαλίδης του προτείνει να τον μεταφέρει οικογενειακώς στην ελεύθερη Ελλάδα αυτός αρνείται και αντιπρο­τείνει μαζί μ' αυτόν να μεταφερθούν και οι άλλες 150 οικογένειες των Νεοχωριτών. Αφού ο καλός ποιμένας την ψυχή αυτού θυσιάζει υπέρ των προβάτων του.

Και το καταφέρνει. Το 1920 και προ της ανταλλαγής αυτός και το ποίμνιο του φθάνουν στην Κορώνη Μεσσηνίας. Και από κει στην Παλιά και Νέα Κουντουριώτισσα όπου ο πρό­σφυγας παπάς φτιάχνει ξύλινο πρόχειρο Ναό (τον Άγ. Θωμά) αφού ο Θεός γίνεται η μοναδική του παρηγοριά· σε μια πατρίδα για την οποία περισσεύανε λες και δεν ήσαν κι αυτοί γνήσια τέκνα της. Αλλά ας τα αφήσουμε αυτά γιατί ενώ μας καίνε, επαναλαμβάνοντας κάθε φορά τα ίδια.

Το 1925 μέχρι και το 1927 ζει στην Αριδαία. Ενώ απ' το 1927 έως και το θάνατο του ζει στη Νάουσα.

Προσπάθειες για να έρθει στη Νάουσα και μάλιστα στο ναό της Παναγίας έγιναν από τον Πέτρο Πετρίδη επίτροπο του Ναού και τον Αρνή Φίλιππα.

Ο π. Αθανάσιος ήταν πρώτα πρώτα, άνθρω­πος της προσευχής. Είχε ιδιαίτερο χώρο όπου η νύχτα τον άφηνε με το μεσονυκτικό και το ψαλ­τήριο και η μέρα τον έβρισκε με τον όρθρο και τη θεία λειτουργία.

Ήταν ως θεολόγος γνώστης των αληθειών της πίστης μας γι' αυτό και καλός ιεροκήρυκας.

Αγαπημένα του βιβλία οι βίοι αγίων, το Ευ­αγγέλιο και το ψαλτήρι. Ήτο ηθικότατος όχι μόνο στο σώμα μα και στην ψυχή και στο νου. Ήταν αυστηρός στο ναό, αφού ήθελε απόλυτο σιγή και τάξη. Δεν έκανε εξαιρέσεις ούτε στον ίδιο του τον εαυτό.

Ήταν "ιλαρός" ελεήμων αφού γνώρισε τι θα πει εξορία και προσφυγιά πράγματα που δεν ξέ­χασε ποτέ στη ζωή του. Χαρακτηριστικό παρά­δειγμα αποτελεί η άρνηση του να ζητήσει κι αυτός σπίτι στο συνοικισμό όπως όλοι. Και έλεγε: Εμείς μένουμε, ας πάρουνε αυτοί που δεν έχουν. Ενώ ούτε κι αυτός είχε ούτε για τα παιδιά του αφού τα κελιά της Παναγίας δεν ήταν ιδιόκτητα παρά μόνο χώροι φιλοξενείας. Ποτέ δεν κοινωνούσε τον κόσμο αν πρώτα δεν είχαν εξομολογηθεί.

Πέθανε από καρκίνο του: στομάχου στις 15 Αυγούστου του 1943 ημέρα πανήγυρης του Ναού αναπαυμένος απ' τους κόπους του.

Να 'ταν κι αυτό σημείο της αρετής του;

Υ.Γ. Τα εγγόνια του π. Αθανάσιο Σαββατόπουλο από την κόρη του την Παναγιώτα σύζ. Παναγιώτη Αβτζόγλου, ζουν σήμερα στην Κουντουριώτισα και είναι ο Πέτρος Αβτζόγλου, ο Αθανάσιος Αβτζόγλου, η συχωρεμένη Δέσποινα Βουλγαροπούλου, η Κατίνα και ο Σταύρος Αβτζόγλου.